کد مطلب:43082 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

مختصات انسان متقّي كه در فراز 104 تا 122 خطبه 83 آمده است، چيست؟

1ـ حقايق را بشنود و در مقابل آنها تسليم شود. عاشق زيبائي الفاظ و اصوات نباشد، بدون اينكه بفهمد محتواي آنها چيست. گوش فرادادن به كلمات و جملات زيبا و خوشايند و عدم توجّه بمعاني آن كلمات و جملات چه تفاوتي دارد با تماشاي خطّ زيبائي كه حقيقتي را در بردارد و تماشاگر فقط مسحور زيبائي خطّ شده است و هيچ توجّهي بآن حقيقت ندارد.
2ـ اگر مرتكب گناهي شد، اعتراف بآن نموده و نگذارد روح آنقدر پست و رذل باشد كه به گناه بياعتنائي كند، زيرا وقاحت بياعتنائي به گناه از يك جهت از خود گناه بيشتر است، زيرا بياهمّيّت تلقّي كردن آن، باضافة اينكه موجب اهمّيّت ندادن به فساد و در نتيجه رشد و گسترش آن است، متضمّن بياعتنائي بآن خداوندي است كه آن را گناه معرّفي نموده و انسان را از ارتكاب آن بر حذر داشته است.
3ـ احتياط و حذر در شئون زندگي يكي از اساسيترين عوامل تصفية روح است، اين عمل دو كار بسيار مهمّ انجام ميدهد: يكي اينكه موجب آرامش دائمي درون ميگردد، زيرا ميداند كه در هر رويدادي كه پيش ميآيد، حسابگري دقيق خود را انجام داده است و اگر واقعيّت مخالف محاسبات او درآيد، دلهره و اضطرابي نخواهد داشت، زيرا ميداند كه او از نظر آگاهي و معلومات و بكار بردن محصول تجارب و مراعات احتياط تقصيري ننموده است. دوم اينكه حذر و احتياط، آگاهي آدمي را به آينده و نتائج كارهايش بيشتر و عميقتر مينمايد و در نتيجه از دستبرد فريبكاريها و دغلبازيها و نقشهكشيهاي همنوعان تبهكار خود در امان ميباشد و رويدادهاي آينده، به شكل تصادفهاي كوبنده، سدّ راه حركتش نميشوند و او را در بهت و تحيّر كلافه نميكنند.
4ـ بيم و هراس از عواقب و خيم بيهدفي و بياعتنائي به اصول و ارزشهاي انساني از مؤثّرترين عوامل صيانت ذات از آلودگيها و بيهودهگرائيها است. اگر در اين مقام مقداري توقّف كنيم و درست بينديشيم خواهيم ديد كه دشمنان تبهكار تقوي و فضيلت و رشد و كمال انساني، خطرناكترين كاري را كه براي بدست آوردن مقاصد خود در تاريخ انجام دادهاند، همانا منتفي ساختن پديدة ترس از رفتار ضدّ اخلاق و معنويّات بوده است كه بوسيلة مغالطهها و سفسطههاي ضدّ حقيقت، فرياد برآوردهاند كه «انسانها را نترسانيد»، «انسانها را نگران نكنيد»، «انسانها را ناتوان نسازيد» اين جملات حقيقتي را در بردارند و باطلي.
5ـ رسيدن به مقام يقين و پرداختن به اعمال صالحه. عمل مستند به يقين كار آزادانة روح است، در صورتيكه عمل بر مبناي گمان و در تاريكي شكّ همواره به انگيزگي عوامل بيپايهايست.
6ـ عبرت نامه تلقّي كردن دنيا و رويدادها و روابط ميان آنها با يكديگر و با انساني كه در اين دنيا زندگي ميكند.
7ـ اگر دعوت حقّ بگوش انسان متّقي برسد، به آن سرعت دعوت حقّ را اجابت ميكند كه يك تشنة سوخته در يك بيابان شعلهزا دعوت به آب زلال و خوشگوار را.
8ـ توبه از گناهي كه مرتكب شده است. توبه از گناه يعني بازسازي درون ويران شده. بياعتنائي به اين بازسازي معنائي جز تخريب كلّي ساختمان شخصيّت ندارد.
9ـ پيروي از رسولان الهي و پيوستن به رشد يافتگان ـ كاروان بشري كه از ابوالبشر آدم (ع) تاكنون براه افتاده است، بسيار بسيار انبوه و متنوّع است. با آراء و اهواء گوناگون خواستهها و عقائد و هدفگيرهاي بسيار مختلف. هيچ يك از اصناف و گروههاي اين كاروان بسيار طولاني و انبوه مانند پيروان رسولان الهي قيافة جدّي و صميمي ندارند و هيچ يك از آنها مانند پيروان رسولان به تفسير و توجيه عقلاني زندگي خود توفيق نيافتهاند.
10ـ حقيقت به او نشان داه شد و او حقيقت را ديد. آن خداوندي كه اين انسانها را بر حقّ و براي حقّ آفريده است، شايستگي ديدن حقّ و حقيقت را هم بآنان عطا فرموده است.
11ـ در طلب كمال بر شتافت و با گريز از پليديها نجات پيدا كرد.
12ـ ذخيرهاي اندوخت و باطن خود را تزكيه كرد و معاد خود راآباد نمود و بر زاد و توشة اعمال صالحه تكيه كرد. براي صيانت معقول ذات، رساندن استعدادهاي مثبت آن به فعليّت، همان ذخيرهايست كه براي ابديّت و بقاء به بقاءالله ضرورت دارد. بارور شدن و به فعليّت رسيدن آن استعدادها بدون تزكية باطن براي هيچ كس امكانپذير نيست.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 13
آية الله محمدتقي جعفري